Psikolojik Esneklik: Hayatın Fırtınalarında Ayakta Kalabilmenin Sırrı

 

​

​

​

Geçen haftaki yazımızda psikolojik dayanıklılık kavramını ele almıştık, bizi zorluklar karşısında ayakta tutan içsel gücümüzü.

 

Bugün ise ona oldukça yakın bir kavrama odaklanıyoruz: psikolojik esneklik.

 

Dayanıklılık, bizi toparlayıp eski halimize döndürürken, psikolojik esneklik, değişen koşullara uyum sağlamamızı, olaylara farklı açılardan bakabilmemizi sağlar.

 

 

Psikolojik Esneklik Nedir?

 

Psikolojik esneklik, yeni deneyimlere açık olmak, düşünce ve davranışlarını değişen şartlara göre yeniden düzenleyebilmek ve uzun vadeli hedeflerden sapmadan yoluna devam edebilme yeteneğidir.

Esnek insanlar, zihinlerinde bir noktaya saplanıp kalmak yerine, duruma göre düşüncelerini ve davranışlarını esnetirler ve bulundukları ortamda en iyi şekilde hareket edebilirler.

 

Bu kavram, Kabul ve Kararlılık Terapisi (ACT) adı verilen, bilimsel olarak desteklenen bir terapi yaklaşımının temel taşlarından biridir.

Yapılan pek çok araştırma, psikolojik esnekliğin daha yüksek yaşam memnuniyeti ve daha düşük depresyon ve anksiyete seviyeleri ile bağlantılı olduğunu göstermektedir. Örneğin, Kashdan ve Rottenberg’in (2010) araştırmasına göre, daha fazla esnekliğe sahip bireyler, genel olarak hayattan daha fazla keyif alır ve daha az kaygı yaşarlar.

 

 

Psikolojik Esneklik Neden Ruh Sağlığımız İçin Bu Kadar Önemli?

 

Hayat tahmin edilemez. Düşünce ve duygularımızda ne kadar katı olursak, karşılaştığımız beklenmedik zorluklarla başa çıkmamız o kadar zorlaşır. Psikolojik esneklik, bu zorlukların üstesinden gelmemize yardımcı olur:

 

​

1. Stresi Yönetmek: Bonanno ve ekibinin (2004) araştırmasına göre, duygularını esnek bir şekilde yönetebilen bireyler, daha az stres yaşar ve zor durumlarla karşılaştıklarında daha güçlü kalabilirler. Duygusal tepkilerimizi duruma göre ayarlayabilmek, strese kapılmamızı önler.

2. İlişkileri Güçlendirmek: Esnek olmak, ilişkilerimizi de olumlu etkiler. Davis ve arkadaşlarının (2014) yaptığı bir çalışma, esnek iletişim ve duygusal tepkilerin, özellikle romantik ve sosyal ilişkilerde daha sağlıklı çatışma çözümüne yol açtığını göstermektedir. Farklı bakış açılarına açık olduğumuzda, tartışmalara girmeden, daha yapıcı çözümler üretebiliriz.

3. Duygusal Sağlık İçin Destekleyici: Esneklik, duygularımızı yargılamadan kabul etmemizi sağlar. Hayes ve arkadaşlarının (2006) yaptığı çalışmalarda, olumsuz duygularla savaşmak yerine onları kabullenmenin, bu duyguların üzerimizdeki etkisini azalttığı ortaya konmuştur. Bu kabul, duyguların kontrolüne girmeden, daha özgür bir yaşam sürmemizi sağlar.

4. Değişime Uyum Sağlamak: Araştırmalar, davranışlarını ve beklentilerini değişen koşullara göre ayarlayabilen bireylerin, iş değişiklikleri, ilişki sorunları ya da sağlık problemleri gibi yaşam geçişleriyle daha iyi başa çıktığını gösteriyor (Bardeen ve ark., 2013). Psikolojik esneklik, bu tür değişimlere karşı daha rahat bir uyum sağlamamıza yardımcı olur.

​

​

 

Dayanıklılık ve Esneklik: Aralarındaki Bağ

 

Psikolojik dayanıklılık, zorluklarla karşılaştığımızda yeniden ayağa kalkmamızı sağlarken, psikolojik esneklik bizi fırtınalı havalarda sağlam bir ağaç gibi rüzgârla birlikte eğilip bükülmeye, ancak köklerimizden kopmamaya teşvik eder. Bu iki kavram birbirini tamamlar; zorluklara karşı daha sağlıklı yollar bulmamıza olanak tanır. Levin ve arkadaşlarının (2014) yaptığı çalışmalar, esneklik ve dayanıklılığın bir araya geldiğinde, depresyon ve kaygı gibi ruh sağlığı sorunlarına karşı güçlü bir koruyucu kalkan oluşturduğunu göstermektedir.

 

Dayanıklılığı, sizi ayağa kaldıran güç olarak; esnekliği ise karşılaştığınız yeni koşullara uyum sağlayabilme yeteneği olarak düşünebilirsiniz. Bu iki özellik, birlikte çalıştığında ruh sağlığımızı daha da güçlendirir.

 

 

Psikolojik Esnekliği Nasıl Geliştirebiliriz?

 

Günlük yaşamınızda daha fazla esneklik kazanmak için şunları deneyebilirsiniz:

 

• Farkındalık Pratiği Yapın: Farkındalık, psikolojik esnekliği artırır (Keng, Smoski & Robins, 2011). Düşünce ve duygularınızı yargılamadan fark etmek, olaylara daha açık bir zihinle yaklaşmanıza yardımcı olur.

 

• Varsayımlarınızı Sorgulayın: Esnek olmak, kendi düşünce kalıplarınızı sorgulamaktan geçer. ACT’de kullanılan bilişsel yeniden çerçeveleme yöntemi, katı düşünceleri sorgulamaya teşvik eder (Beck, 2011).

 

• Kontrol Edemeyeceğiniz Şeyleri Kabul Edin: Esneklik, hayatınızdaki bazı şeylerin kontrolünüz dışında olduğunu kabul etmeyi gerektirir. Hayes ve arkadaşları (1999), kaçınmaktan ziyade kabullenmenin esnekliğin anahtarı olduğunu vurgulamaktadır.

 

• Yeni Yaklaşımlar Deneyin: Rahatlık alanınızdan çıkmaktan korkmayın. Araştırmalar, yeni yöntemler ve çözümler denemenin esnekliği artırdığını ve problem çözme becerilerini geliştirdiğini göstermektedir (Wicksell ve ark., 2010).

 

 

 

Sohbete Katılın!

 

Siz günlük yaşamınızda ne kadar esneksiniz? Katılaştığınız ya da takılıp kaldığınız alanlar var mı? Düşüncelerinizi ve deneyimlerinizi bizimle paylaşın!

 

Ayrıca sosyal medyada düşüncelerinizi #EsnekZihin etiketiyle paylaşmayı ve bizi @RupuCo olarak etiketlemeyi unutmayın. Hep birlikte, daha esnek ve dayanıklı zihinler inşa edelim!

​

​

​

​

​rupu, uzman terapist ekibiyle senin yanında

 

​

 

​

​

​

​

​

​

​

​

 

​

​

​

​

​

​

​

 

Kaynakça

• Bardeen, J. R., Fergus, T. A., & Orcutt, H. K. (2013). An Examination of the Latent Structure of Psychological Flexibility in a Sample of Community Adults. Journal of Contextual Behavioral Science, 2(3-4), 110-121. https://doi.org/10.1016/j.jcbs.2013.08.001

• Beck, J. S. (2011). Cognitive Behavior Therapy: Basics and Beyond. (2nd ed.). The Guilford Press.

• Bonanno, G. A., Papa, A., Lalande, K., Westphal, M., & Coifman, K. (2004). The Importance of Being Flexible: The Ability to Both Enhance and Suppress Emotional Expression Predicts Long-term Adjustment. Psychological Science, 15(7), 482-487. https://doi.org/10.1111/j.0956-7976.2004.00705.x

• Davis, E. L., Zautra, A. J., & Smith, B. W. (2014). Chronic Pain, Stress, and the Dynamics of Affective Differentiation: Affective States and Flexibility Predict Depression. Journal of Social and Clinical Psychology, 33(5), 469-487. https://doi.org/10.1521/jscp.2014.33.5.469

• Hayes, S. C., Strosahl, K. D., & Wilson, K. G. (1999). Acceptance and Commitment Therapy: An Experiential Approach to Behavior Change. The Guilford Press.

• Hayes, S. C., Luoma, J. B., Bond, F. W., Masuda, A., & Lillis, J. (2006). Acceptance and Commitment Therapy: Model, Processes and Outcomes. Behaviour Research and Therapy, 44(1), 1-25. https://doi.org/10.1016/j.brat.2005.06.006

• Kashdan, T. B., & Rottenberg, J. (2010). Psychological Flexibility as a Fundamental Aspect of Health. Clinical Psychology Review, 30(7), 865-878. https://doi.org/10.1016/j.cpr.2010.03.001

• Keng, S. L., Smoski, M. J., & Robins, C. J. (2011). Effects of Mindfulness on Psychological Health: A Review of Empirical Studies. Clinical Psychology Review, 31(6), 1041-1056. https://doi.org/10.1016/j.cpr.2011.04.006

• Levin, M. E., Luoma, J. B., & Haeger, J. A. (2014). Decoupling as a Mechanism of Change in Mindfulness and Acceptance: A Literature Review. Behaviour Modification, 39(6), 864-886. https://doi.org/10.1177/0145445514559641

 

​